Tarihi boyunca Asya bozkırlarında büyük devletler kuran göçebe halklar, genellikle kimlikleri ve kökenleri üzerine pek çok soru işareti bırakmıştır. Juan Juanlar da bu halklardan biri olarak, 4. ve 6. yüzyıllar arasında Orta Asya’da güçlü bir devlet kurmuş ancak zamanla tarih sahnesinden silinmiş bir topluluktur. Peki, Juan Juanlar kimdir? Gerçekten Moğol kökenli midir, yoksa farklı bir soydan mı gelmektedirler? İşte bu sorunun cevabını arayan bir inceleme.
JUAN JUANLAR KİMDİR?
Juan Juanlar, Orta Asya'da Cücenler adıyla da bilinen, tarihsel kaynaklarda güçlü bir göçebe devlete sahip olan bir halktır. Çin kaynaklarında yer alan “Juan Juan” ismi, hızlıca yayılan bir tür böceği tanımlayan bir terim olarak kullanılmıştır. Bu topluluk, Türkler tarafından "Apar" olarak adlandırılmış ve zamanla Avarlarla bağlantılı oldukları düşünülmüştür. 330 yılında tarih sahnesine çıkan Juan Juanlar, Moğolistan ve Çin’in kuzey bölgelerinde etkili bir yönetim kurmuş ve göçebe yaşam tarzlarıyla büyük bir devlet inşa etmiştir. Ancak 552 yılında Göktürkler'in yükselişiyle beraber, Juan Juan Devleti büyük bir yıkıma uğramış ve ortadan kalkmıştır. Bu tarihten sonra, bazı Juan Juanlar batıya göç etmiş ve Avrupa'da Avarlar olarak bilinen halkla birleşerek asimile olmuştur.
JUAN JUANLAR MOĞOL MU?
Juan Juanların etnik kökeni, tarihçiler arasında hala tartışılan bir konu olmuştur. Moğollarla benzer göçebe yaşam tarzını benimsemiş olsalar da, Juan Juanlar doğrudan Moğol kökenli bir halk değildir. Eski Hunlar, Tunguzlar ve diğer Orta Asya topluluklarıyla benzerlik gösteren Juan Juanlar, Moğolların ataları olarak kabul edilmez. Ancak tarihçiler, Juan Juanların kültürel ve askeri açıdan Moğolları etkilemiş olduklarını belirtmektedirler. Moğolların atalarından ziyade, Juan Juanlar daha çok Türkler ve Çinlilerle uzun süre mücadele etmiş, farklı bir halk olarak değerlendirilmiştir.
Bazı tarihçiler ise, Juan Juanların Moğol, Tunguz ve Türk halklarıyla etkileşim içinde olduklarını ve bu etkileşimlerin zamanla bu halkların kimliklerinde değişimlere yol açtığını ileri sürmektedirler. Juan Juanlar, Orta Asya’nın diğer halklarıyla kaynaşarak farklı kültürel unsurları bir araya getirmiştir.
JUAN JUANLARIN TÜRKLERLE BAĞLANTISI: AVARLARIN KÖKENİ NEDİR?
Juan Juanlar, devletlerini kaybettikten sonra batıya göç eden bazı grupların, Avrupa'da Avarlar adıyla bilinen bir halkı oluşturduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, Avarların kökeninin Juan Juanlara dayandığı düşüncesi, akademik çevrelerde hala tartışılan bir konudur. Bazı kaynaklara göre, Juan Juanlardan ayrılan gruplar, Sabir Türkleri ile birleşerek Türkleşmiş, Avrupa’ya göç edenler ise Bizans ve Slav toplumları içinde erimiştir. Özellikle Macaristan ve Doğu Avrupa'daki Avarlarla ilişkileri güçlü bir ihtimal olarak değerlendirilmektedir.
